مراحل تصفیه فاضلاب شهری و فرآیندهایی که سعی در حذف مواد آلاینده موجود در پساب محیط های مسکونی و تجاری دارند، تاثیر بسیار زیادی بر حفاظت از محیط زیست خواهند داشت. به عبارت دیگر، پشت سرگذاشتن و طی کردن مراحل تصفیه فاضلاب شهری (تصفیه فاضلاب بهداشتی و انسانی) در نهایت منجر به بالا بردن کیفیت فاضلاب می گردد. به طوریکه می توان این فاضلاب را برای مصارف کشاورزی و باغبانی و بدون نگرانی بابت وجود آلاینده های شیمیایی و بیولوژیکی در آنها مورد استفاده قرار داد. گروه صنعتی هفت؛ تولید کننده تجهیزات تصفیه آب و فاضلاب در ادامه به این سوال که فاضلاب شهری چیست و اصلی ترین گام ها در تصفیه فاضلاب شهری کدامند اشاره خواهیم داشت.
آنچه در این مطلب می خوانید:
فاضلاب شهری چیست؟
فاضلاب شهری به مجموعه پساب های جمع آوری شده از ساختمان ها و مجتمع های مسکونی، اداری، آموزشی و غیره گفته میشود که منبع تولید آن فعالیت های انسان است. این فاضلاب از سرویس بهداشتی، حمام، شستشوی لباس و ظروف، اشپزخانه و شستشوی حیاط و سطوح بدست می آید. به همین دلیل در فاضلاب شهری مقدار زیادی باکتری، مواد آلی، ویروس و عوامل بیماری زا و همچنین دترجنت وجود دارد. همچنین لازم به ذکر است، در فاضلاب شهری مواد شیمیایی به ندرت وجود دارد و از این نظر خطرناک نیست.
فاکتورهای انتخاب بهترین روش و مراحل تصفیه فاضلاب شهری چیست؟
فاضلاب یا پسآب حاصل از مصرف آب در محیط های مسکونی و مراکز تجاری و ادارات و سازمان ها برخلاف فاضلاب های صنعتی به نسبت کمتری حاوی مواد آلی و آلاینده های شیمیایی و فلزات سنگین می باشد. به همین خاطر روش هایی که برای تصفیه این نوع فاضلاب در تصفیه خانه ها به کار می رود با روش و مراحل تصفیه فاضلاب صنعتی متفاوت است. البته لازم به ذکر است که مراحل تصفیه فاضلاب شهری نیز با توجه به فاکتورهای مختلف متغیر می باشد و لازم است در زمان انتخاب بهترین روش ها به چند سوال مهم پاسخ داده شود:
- مقدار فاضلاب ورودی به تصفیه خانه چقدر است؟
- نوع مواد آلی و مقدار آلاینده های موجود در فاضلاب و کیفیت
- کیفیت پسآب خروجی از مرحله تصفیه فاضلاب چقدر باید باشد؟
با توجه به اینکه فاضلاب خروجی از تصفیه خانه برای چه اهدافی مورد استفاده قرار میگیرد، مراحل و فاکتورهای مختلف تصفیه تغییر خواهد کرد و این مسئله تاثیر زیادی بر فرآیند و نحوه تصفیه خواهد داشت. برای انتخاب روش مناسب تصفیه، ابتدا باید ویژگی های فاضلاب شهری بررسی شود. برخی از ویژگی های این نوع فاضلاب عبارتند از:
ویژگ های فیزیکی فاضلاب شهری
در فاضلاب های شهری تکه های جامد معلق زیادی وجود دارد که به مرور تجزیه شده و در صورت ساکن بودن فاضلاب، ته نشین می شوند. بوی این نوع فاضلاب در ابتدای تولید و حداکثر تا 6 ساعت احساس نشده و اذیت کننده نیست، اما با گذشت زمان بسیار زننده می شود. دلیل بوی بد این نوع فاضلاب در محیط های بی هوازی گاز H2S است. اگر فاضلاب شهری در محیط های هوازی نگهداری شود، دی اکسید کربن تولید می شود که بی بو است.
از دیگر ویژگی های فاضلاب شهری می توان به دمای آن اشاره کرد. این نوع فاضلاب به دلیل واکنش هایی که به طور مداوم میان باکتری ها و سایر آلاینده ها برقرار می شود، دمای بیشتری نسبت به آب در همان محیط دارند. همچنین لازم به ذکر است، فاضلاب های شهری اغلب رنگ قهوه ای روشن داشته و به مرور به خاکستری تیره تغییر می کنند.
مشخصات بیولوژیکی فاضلاب شهری
به دلیل وجود مقدار زیادی ترکیبات آلی در این نوع فاضلاب BOD بالا است. این پارامتر به معنای میزان اکسیژن خواهی بیولوژیکی فاضلاب است. به دلیل وجود مقدار زیاد ترکیبات آلی، اکسیژن موجود در فاضلاب کم است و برای تامین شرایط ایده آل رشد باکتری ها باید هوادهی انجام شود.
مشخصات شیمیایی فاضلاب شهری
در حالت کلی مواد شیمیایی خطرناک به ندرت در فاضلاب شهری وجود دارد، اما به معنای صفر بودن مقدار آن نیست. آفت کش ها و ضدعفونی کننده و دارو و موارد مشابه به فاضلاب شهری وارد می شوند و نیاز به تصفیه دارند. در فاضلاب شهری مقدار COD زیاد نیست، اما TOC یا ترکیبات آلی کربن دار در آن می تواند بالا باشد.
دلیل اهمیت تصفیه فاضلاب شهری چیست؟
فاضلاب شهری شامل فاضلاب خانگی، فاضلاب های جمع آوری شده از مغازه ها، رستوران، هتل و آب بارندگی است. به همین دلیل آلاینده های زیادی وارد آن می شوند. ورود این نوع فاضلاب بدون تصفیه می تواند خطرات زیادی را به همراه داشته باشد. مخصوصا اینکه، در این نوع فاضلاب عوامل بیماری زا و باکتری زیادی وجود دارد. برخی از خطرات فاضلاب شهری عبارتند از:
- شیوه بیماری های واگیردار و عفونی به دلیل باکتری، میکروب و ویروس موجود در آن
- کاهش اکسیژن آب های سطحی و افزایش احتمال مرگ و میر آبزیان
- آلوده شدن آب های سطحی و افزایش مرگ و میر جانداران
- رشد زیاد باکتری ها در آب های حاوی فاضلاب به دلیل وجود مقدار زیاد مواد مغذی در این نوع پساب
- رشد و تکثیر زیاد حشرات و پشه در اطراف فاضلاب
- انتشار بوی بد و زننده در محیط اطراف فاضلاب
اصلی ترین مراحل تصفیه فاضلاب شهری
بر اساس فاکتورهای فوق روش ها و مراحلی که در تصفیه خانه ها طی میشوند با هم متفاوت هستند اما در حالت کلی می توان به چند گام و مرحله برای تصفیه فاضلاب اشاره نمود که به ترتیب اجرا میشوند که عبارتند از:
مرحله تصفیه مقدماتی فاضلاب شهری (آشغالگیری)
یکی از مهم ترین و اصلی ترین مراحل تصفیه فاضلاب شهری حدف مواد جامد معلق بزرگ می باشد که عدم توجه به آن در نهایت منجر به آسیب وارد شدن به تجهیزات مختلف از قبیل پمپ ها می گردد. برای این منظور می توان از انواع آشغالگیر دستی و آشغالگیر مکانیکی استفاده نمود. آشغالگیرها به صفحات توری یا میله ای گفته میشود که در مسیر ورودی فاضلاب نصب شده و مانع از عبور ذرات جامد معلق بزرگ مانند تکه های چوب و پارچه و غیره می شوند. پس از انباشته شدن ذرات معلق بزرگ بر روی این صفحات به صورت دستی یا مکانیکی فرآیند جمع آوری مواد انباشته شده از روی آشغالگیر انجام خواهد شد. این مرحله به عنوان پیش تصفیه در تمام تصفیه خانه ها موجود بوده و تاثیر مستقیم بر افزایش طول عمر تجهیزات تصفیه خانه خواهد داشت.
مرحله دانه گیری فاضلاب
آشغالگیرها قادر به جمع آوری مواد جامد با اندازه های نسبتا بزرگ را دارا می باشد و ذرات و دانه های شن و ماسه براحتی از آنها عبور می کنند. با توجه به تاثیر منفی این ذرات بر پمپ و سایر دستگاه ها و خطوط انتقال فاضلاب، لازم است با روش های مختلف حذف گردند. به همین منظور از دستگاه های دانه گیر استفاده میشود. حوضچه های دانه گیر که در مسیر انتقال فاضلاب طراحی و پیاده سازی میشوند بر اساس شرایط و کیفیت فاضلاب در انواع مختلف کم عمق، عمیق، دایره ای شکل می باشند. این دانه گیرها ممکن است به صورت جریان های چرخشی و گردابی ذرات ریز را از سیال موجود در تصفیه خانه جدا نماید.
مرحله ته نشینی فاضلاب شهری
از دیگر مراحل مهم تصفیه فاضلاب شهری ته نشینی ذرات معلق می باشد. برای این منظور حوضچه یا مخازن ته نشینی پیاده سازی میشود که با گذر زمان به ذرات فرصت می دهد تا در کف استخر ته نشین شوند. پس از ته نشین شدن این ذرات که تقریبا 70 درصد از ذرات معلق در فاضلاب می باشند، به روش های مختلف باید لجن های کف استخر تخلیه گردند. با توجه به ساختار کلی استخر (دایره ای یا مستطیلی) از پل های ته نشینی و لجن روب با ویژگی های مختلف می توان استفاده نمود. پل های ته نشینی دارای انواع مختلفی از قبیل پل لجن روب رفت و برگشتی، نیم پل ته نشینی و پل لجن روب دوار می باشد.
مرحله تصفیه ثانویه فاضلاب شهری (حدف مواد بیولوژیکی)
تمام مراحل طی شده تا این بخش با هدف حذف مواد جامد و معلق بوده و تاثیری بر کیفیت فاضلاب از نظر میزان باکتری و میکروارگانیسم ها در آن ندارند. انجام فرآیندهای بیولوژیکی مختلف با توجه به نوع فاضلاب ورودی به تصفیه خانه و خروجی مورد نظر متفاوت بوده و روش های گوناگونی را می توان برای این منظور به کار برد. از جمله فرآیندهای بیولوژیکی که در این گام مورد استفاده قرار میگیرد می توان به روش لجن فعال، روش لحن فعال با هوادهی گسترده و روش بستر لجن رو به بالا هوازی اشاره نمود. از رایج ترین تجهیزات برای حذف میکروارگانیسم ها در این گام پکیج تصفیه فاضلاب UASB می باشد که در تصفیه خانه های بزرگ صنعتی کاربرد گسترده ای داشته و کیفیت فاضلاب خروجی را تا حد زیادی افزایش می دهد.
علیرغم حذف باکتری ها و میکروارگانیسم ها در این گام، هنوز مواد آلی و فلزات و مواد شیمیایی مختلفی ممکن است در فاضلاب موجود باشد که بخاطر تاثیرات منفی بر محیط زیست، لازم است قبل از خروج از تصفیه خانه حذف گردند. به همین خاطر گام بعدی که تصفیه شیمیایی و گندزدایی می باشد اجرا خواهد شد.
مرحله تصفیه شیمیایی فاضلاب
تنها راه برای حذف مواد آلی، فلزات سنگین و مواد شیمیایی مختلف موجود در فاضلاب، گندزدایی از آن می باشد که به شیوه های مختلف قابل انجام است. از جمله این روش ها می توان به استفاده از پکیج کلرزنی و همچنین گند زدایی با اشعه UV اشاره نمود.
خشک کردن و آبگیری از لجن
پس از حدف ذرات معلق، میکروارگانیسم ها و مواد آلی و شیمیایی موجود در فاضلاب، لازم است لجن ته نشین شده در کف استخر تخلیه گردد. مسئله بسیار مهمی که در تخلیه این لجن باید مد نظر قرار گیرد، خشک کردن یا آبگیری از آن ها می باشد که توسط فیلتر پرس و سایر تجهیزات قابل انجام است.
هدف از تصفیه فاضلاب شهری چیست؟
با طی کردن مراحل فوق، مواد مختلفی از فاضلاب حذف میشوند که منجر به بالا بردن کیفیت خروجی تصفیه خانه می گردند. در حالت کلی از ورود فاضلاب به تصفیه خانه ها چند هدف وجود دارد که عبارتند از:
- حذف مواد جامد و ذرات معلق از قبیل تکه های چوب، پارچه، پلاستیک و غیره
- حذف ذرات معلق بین 1 تا 2 میلیمتر از قبیل دانه های شن و ماسه
- از بین بردن باکتری ها و میکروارگانیسم ها با روش های بیولوژیکی مانند پاتوژن ها و مواد مغذی
- از بین بردن آلاینده ها آلی و معدنی مانند پاک کننده ها و سموم کشاورزی
- از بین بردن فلزات سنگین و مضر برای بدن
- حذف مواد معدنی محلولو در فاضلاب مانند کلسیم و سدیم
تولیدکننده تجهیزات تصفیه فاضلاب شهری
در تمام مراحل تصفیه فاضلاب شهری تجهیزات و دستگاه های مختلفی مورد نیاز می باشد که هر یک قابلیت های متفاوتی را دارا می باشند. گروه صنعتی هفت که از بزرگترین و باسابقه ترین تولیدکنندگان تجهیزات تصفیه فاضلاب و تصفیه آب می باشد، مجموعه بسیار گسترده ای از محصولات را در این حوزه طراحی و تولید نموده است. تمام تجهیزات تولید شده توسط این مجموعه زیر نظر مهندسین حرفه ای و متخصص در حوزه تصفیه آب و فاضلاب صورت گرفته و بر اساس استانداردهای روز دنیا مراحل طراحی و تولید و ساخت انجام می گردد. کارشناسان گروه صنعتی هفت از طریق راه های ارتباطی ذکر شده در پایین صفحه آماده ارائه مشاوره های رایگان برای خرید هر یک از این تجهیزات می باشند.
