مشخصات فاضلاب بیمارستانی و ویژگی های کیفی و کمی آنها از مهم ترین و اصلی ترین گام ها برای انتخاب شیوه های مناسب برای تصفیه آنها به شمار می رود و فاکتورهای متعددی را در بر میگیرد. نوع آلاینده های موجود در این پساب ها، مقدار فاضلاب و فاکتورهایی همچون BOD، COD، TSS و غیره از جمله مواردی هستند که قبل از تصفیه فاضلاب به آن توجه شده و خلاصه ای از ویژگی های این پساب ها می باشند. گروه صنعتی هفت در ادامه به معرفی مشخصات فاضلاب های بیمارستانی پرداخته و تاثیرات افزایش و کاهش هر یک را شرح خواهد داد.
آنچه در این مطلب می خوانید:
فاضلاب بیمارستانی چیست؟
قبل از بررسی مشخصات فاضلاب بیمارستانی لازم است بدانیم که این پساب ها چه تفاوتی با فاضلاب تولید شده در محیط های صنعتی و شهری دارند. در بخش های مختلف محیط های درمانی و بیمارستانی پس از مصرف آب حجم بالایی از آلاینده های مختلف از جمله مواد دارویی، ضد عفونی کننده ها و دترجنت ها، مواد رادیواکتیو و غیره به آنهاوارد میشوند. در نهایت و از طریق سیستم لوله کشی بیمارستان فاضلاب از آن خارج شده و به دلیل نوع آلاینده های موجود در آن، امکان ورود به فاضلاب شهری را ندارند. به عبارت دیگر، به کلیه پساب های تولید شده در بخش های مختلف واحدهای درمانی فاضلاب بیمارستانی گفته میشود که فاقد استانداردهای لازم برای ورود به طبیعت می باشند.
فاکتورهای مهم در مشخصات فاضلاب بیمارستانی
همان طور که اشاره شد، پساب های تولید شده در محیط های درمانی اجازه ورود مستقیم به طبیعت یا فاضلاب شهری را دارا نبوده و لازم است به کمک پکیج تصفیه فاضلاب بیمارستانی به این استانداردها دست پیدا کنند. در انتخاب روش های مختلف برای تصفیه این پساب ها لازم است در مرحله اول به مشخصات فاضلاب بیمارستانی توجه شده و بر همین اساس روش ها و تجهیزات مورد نیاز تهیه شوند. از مهم ترین ویژگی هایی که لازم است در فاضلاب بیمارستانی به آن توجه شود می توان به گزینه های زیر اشاره نمود:
مشخصات کیفی فاضلاب بیمارستانی
از مهم ترین و اصلی ترین فاکتورها که لازم است در بررسی ویژگی های فاضلاب بیمارستانی به آن توجه شود، کیفیت آنها می باشد. منظور از کیفیت در اینجا نوع و مقدار مواد آلاینده موجود در پساب ها می باشد که به کمک فاکتورهایی مانند TSS، BOD و غیره تعیین میشوند. در یک تقسیم بندی کلی می توان مهم ترین عواملی که باعث میشوند تا تغییراتی در مشخصات فاضلاب های بیمارستانی ایجاد شود را در گروه های زیر تقسیم بندی نمود:
- مواد رادیواکتیو که از طریق ادرار بیمارانی در بخش های پرتودرمانی و شیمی درمانی تولید میشوند
- باقی مانده مواد دارویی موجود در بدن بیماران که از طریق ادرار دفع میشوند
- مواد ضد عفونی کننده و دترجنت های استفاده شده در اتاق عمل و شستشوی سالن ها و غیره
- ذرات کلوئیدی و روغنی تولید شده در واحد آشپزخانه بیمارستان
- مواد شوینده و ضد عفونی کننده و کلر استفاده شده در واحدهای لباسشویی بیمارستان
- هورمون های جنسی وارد شده از بخش های مختلف واحدهای زایشگاه و سرویس های بهداشتی و غیره
- جیوه استفاده شده در واحدهای دندان پزشکی
بر همین اساس در پساب های بیمارستانی حجم بالایی از مواد آلی و غیر آلی محلول و غیرمحلول موجود می باشد که ورود آنها به طبیعت می تواند بیماری های زیادی را گسترش دهد. کیفیت پساب های واحدهای درمانی با توجه به اینکه از کدام بخش ها تولید شده اند متفاوت می باشد و آلاینده های موجود در آنها با هم فرق دارد. به عنوان مثال می توان فاضلاب در بخش های مختلف را به این صورت گروه بندی کرد:
ویژگی های فاضلاب بیمارستان در واحدهای پرتو درمانی
یکی از خطرناک ترین ویژگی های موجود در پساب های تولید شده در واحدهای درمانی، مواد رادیواکتیوی می باشد که منشا آنها واحدهای پرتو درمانی می باشند. حجم بسیار بالایی از مواد رادیواکتیو و شیمی درمانی از طریق ادرار بیماران وارد فاضلاب می شوند و خطات بسیار زیادی را به همراه خواهند داشت. به همین دلیل لازم است در مرحله پیش تصفیه فاضلاب بیمارستانی این گروه از پساب ها به صورت جدا نگهداری شوند تا به مرور اثرات آنها کاهش پیدا کند.
مشخصات فاضلاب بیمارستانی در واحدهای آزمایشگاهی
حجم بسیار بالای خون در فاضلاب و مواد مورد نیاز برای انجام آزمایشهای مختلف از ویژگی های این بخش به شمار می روند. فاضلاب تولید شده در بخش های آزمایشگاهی به دلیل نمونه گیری های متعددی که از بیماران دریافت میشود از خطرناک ترین نوع فاضلاب ها می باشند.
ویژگی های فاضلاب بیمارستانی در اتاق های عمل
از اصلی ترین ویژگی های فاضلاب های اتاق عمل می توان به وجود مواد ضد عفونی کننده و همچنین حجم بسیار زیاد عفونت، چربی و خون اشاره نمود.
ویژگی های فاضلاب بیمارستانی در آشپزخانه و لباسشویی بیمارستان
با توجه به مصرف بسیار زیاد مواد شوینده و ضد عفونی کننده در واحدهای لباسشویی بیمارستان ها، وجود این مواد مهم ترین ویژگی آنها به شمار می رود. علاوه بر مواد شوینده، در آشپزخانه بیمارستان حجم بسیار زیادی از روغن و ذرات کلوئیدی و همچنین ذائدات باقی مانده از مواد غذایی وجود دارند و به همین دلیل TSS بالایی خواهند داشت.
مشخصات کمی فاضلاب بیمارستانی
مقدار آب مصرف شده در واحدهای درمانی و بیمارستانی از دیگر مشخصات مهم فاضلاب های این بخش ها می باشد. به عبارت دیگر، روش و تجهیزاتی که برای تصفیه این فاضلاب ها به کار می رود باید متناسب با مقدار و کمیت فاضلاب تولید شده در بیمارستان ها باشد. در حالت کلی مقدار فاضلابی که در بیمارستان ها تولید میشود به چند عامل مهم بستگی دارد که از مهم ترین آنها می توان به گزینه های زیر اشاره نمود:
- نوع بیمارستان و بخش های مختلف موجود در آن
- تعداد بیماران و تخت ها
- نوع امکانات و استانداردهای رعایت شده در بخش های مختلف بیمارستان و تجهیزات آنها
در مطالعات و بررسی های صورت گرفته متوسط مقدار فاضلاب تولید شده در واحدهای درمانی مختلف به صورت زیر می باشد:
- بیمارستان های کوچک: 300 تا 500 لیتر در روز
- بیمارستان های بزرگ: 400 تا 700 لیتر
- بیمارستان های دانشگاهی: 500 تا 900 لیتر در روز
نکته مهم اینکه مقدار فاضلاب تولید شده به ازای بیماران بستری شده و مراجعه کنندگانی که بستری نمیشوند متفاوت می باشد. به عنوان مثال، بیماران بستری شده 40 تا 60 لیتر در روز فاضلاب تولید نموده و مراجعه کنندگان بدون بستری 5 لیتر می باشد.
مقایسه مشخصات فاضلاب بیمارستانی و شهری
با توجه به نوع آلاینده هایی که پساب های بیمارستانی موجود می باشند و بر اساس بررسی های مختلفی که در این زمینه صورت گرفته است، می توان مقایسه این پساب ها را با فاضلاب شهری به صورت زیر بیان نمود:
